- "Kredytobiorca podpisując umowę, nie ma ani narzędzi, ani wiedzy, aby w pełni zweryfikować ryzyka zmiennego oprocentowania, w szczególności właściwości i przyczyn zmienności wskaźnika WIBOR. Dodatkowo brak wykonania obowiązków informacyjnych przez banki w tym zakresie nieuchronnie prowadzi do zawarcia umowy kredytu obciążonej wadami prawnymi." - wyjaśnia dr Sebastian Frejowski, radca prawny i pełnomocnik kredytobiorców z Kancelarii Frejowski Twardygrosz Wspólnicy sp.k.
WIBOR - co budzi wątpliwości?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) od lat decyduje o oprocentowaniu kredytów hipotecznych
i konsumenckich w Polsce. Rata kredytu składa się z marży banku i zmiennego WIBOR-u, którego poziom - jak wskazują krytycy - nie opiera się na realnych transakcjach, lecz na deklaracjach banków.
Dla przykładu, jak wynika z danych administratora wskaźnika, w kwietniu 2024 r. udział rzeczywistych transakcji w wyznaczeniu WIBOR 6M wyniósł zaledwie 2%, a aż 98% stanowiły wewnętrzne szacunki banków. - "W praktyce WIBOR to nie koszt realnych międzybankowych przepływów pieniężnych,
ale szacunki i symulacje kilku największych instytucji finansowych w Polsce" - podkreśla dr Frejowski.
Spór przed TSUE - o co chodzi?
Sprawa C-471/24 trafiła do Trybunału po pytaniu prejudycjalnym sądu krajowego. Sednem postępowania jest rozstrzygnięcie czy klauzule odwołujące się do WIBOR mogą zostać uznane
za niedozwolone (abuzywne) i wyłączone z umowy. Z perspektywy mec. Frejowskiego najważniejsze
dla konsumentów jest stanowisko TSUE w odniesieniu do zakresu obowiązków informacyjnych wykonywanych przez banki, a odnoszących się do zmiennego oprocentowania i WIBOR.
Co dalej z WIBOR-em?
Niezależnie od wyroku TSUE, od 2027 r. WIBOR zostanie zastąpiony nowym wskaźnikiem POLSTR (WIRF), opartym na rzeczywistych transakcjach overnight. Ma on zwiększyć przejrzystość i stabilność rynku. - "Zmiana systemowa to krok w dobrą stronę, ale nie można zapominać o rzeszy kredytobiorców, którzy w przeszłości podjęli decyzję o zaciągnięciu kredytów wprowadzeni w błąd, a teraz z negatywnymi konsekwencjami muszą zmagać się samodzielnie.
5 najważniejszych faktów o sprawie WIBOR przed TSUE
Sprawa C-471/24 - dotyczy pytania, czy klauzule umów odwołujące się do WIBOR mogą być uznane za abuzywne.
11 września 2025 r. - opinia Rzecznika Generalnego TSUE; wyrok możliwy na przełomie 2025/2026 r.
Wątpliwości wobec WIBOR - opiera się głównie na szacunkach banków, nie na rzeczywistych transakcjach.
Skutki dla kredytobiorców - możliwe obniżenie rat lub nawet unieważnienie całej umowy.
Przyszłość wskaźników - od 2027 r. WIBOR zostanie zastąpiony wskaźnikiem POLSTR (WIRF).
Co powinien zrobić kredytobiorca już dziś?
Przeanalizuj umowę - sprawdź, jak opisano zasady oprocentowania.
Skonsultuj się z prawnikiem - oceń, czy klauzule mogą być abuzywne.
Śledź orzecznictwo - obserwuj wyroki sądów w sprawach WIBOR.
Przygotuj się na różne scenariusze - od obniżki rat po unieważnienie umowy.
AKTUALIZACJA
Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał dziś 11 września opinię w sprawie kredytów hipotecznych opartych na WIBOR. Zgodnie z nią zapisy umów mogą być analizowane pod kątem ochrony konsumentów, jeśli nie zostały sformułowane w sposób przejrzysty i zrozumiały.
W opinii rzeczniczki Laili Mediny wskazano, że banki muszą precyzyjnie informować klientów o nazwie stosowanego indeksu referencyjnego oraz o jego możliwych konsekwencjach finansowych. Konsument powinien mieć możliwość oszacowania całkowitego kosztu kredytu. Informacje te powinny ujawniać podstawową metodologię i główne czynniki wpływające na wahania stopy indeksu, bez przedstawiania zniekształconego obrazu.
Sprawa trafiła do TSUE za sprawą pozwu kredytobiorcy PKO BP, który zarzucił bankowi niedostateczne poinformowanie o ryzyku związanym ze zmiennym oprocentowaniem. Sąd Okręgowy w Częstochowie zwrócił się do TSUE z pytaniami, m.in. o to, czy w przypadku stwierdzenia nieuczciwości zapisów możliwe byłoby usunięcie WIBOR-u z umowy i oparcie oprocentowania wyłącznie na marży bankowej.
To pierwsza sprawa dotycząca WIBOR-u w TSUE. Opinie rzecznika nie są wyrokami, ale często wskazują kierunek ostatecznej decyzji. Rozstrzygnięcie Trybunału spodziewane jest w ciągu kilku miesięcy.
Zdaniem prezesa Związku Banków Polskich Tadeusza Białka, podważenie WIBOR-u mogłoby mieć daleko idące skutki nie tylko dla sektora bankowego, ale i dla całej gospodarki. - WIBOR jest częścią prawa unijnego, został uznany za wskaźnik kluczowy. Konsekwencje jego podważenia byłyby trudne do wyobrażenia - mówił w rozmowie z Interią Biznes.
Eksperci zwracają uwagę, że nawet korzystny dla kredytobiorców wyrok TSUE nie będzie oznaczał automatycznego uznania wszystkich umów opartych o WIBOR za nieuczciwe. Może jednak otworzyć drogę do indywidualnych sporów sądowych i weryfikacji zapisów w umowach kredytowych.
Źródło: Kancelaria Frejowski Twardygrosz Wspólnicy sp.k./Interia Biznes
