Deportacje Polaków na Wschód. Pierwsza z czterech miała miejsce 10 lutego 1940 roku

(Fot. Instytut Pamięci Narodowej)

Okres sowieckiej okupacji ziem wschodnich Polski po 17 września 1939 roku to jedna z najciemniejszych kart historii naszego kraju. Władze Związku Sowieckiego brutalnie dążyły do wynarodowienia Polaków, posługując się terrorem, sowietyzacją edukacji i przymusową paszportyzacją. Kluczowym elementem tej polityki były masowe deportacje, które miały na celu zniszczenie polskiej tożsamości narodowej.

Deportacje obywateli polskich do najodleglejszych zakątków Związku Sowieckiego odbywały się w czterech falach na przestrzeni lat 1940-1941:

- Pierwsza deportacja (9-10 lutego 1940 roku): W nocy z 9 na 10 lutego wywieziono około 140 tysięcy osób - osadników wojskowych, cywilnych oraz pracowników służb leśnych i ich rodziny. Trafili oni głównie do obwodów archangielskiego i swierdłowskiego, a także do Komijskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej.

- Druga deportacja (13 kwietnia 1940 roku): Objęła około 61 tysięcy ludzi, w tym urzędników, policjantów, nauczycieli i przedstawicieli ziemiaństwa. Wiele rodzin oficerów Wojska Polskiego, rozstrzelanych w Katyniu, zostało wtedy zesłanych do Kazachstanu.

- Trzecia deportacja (29 czerwca 1940 roku): Dotyczyła głównie uciekinierów spod niemieckiej okupacji, z czego większość stanowili Żydzi. Liczba deportowanych wyniosła około 80 tysięcy, a zesłańcy trafili na Syberię i do regionów Ałtaju.

- Czwarta deportacja (20 czerwca 1941 roku): W przeddzień wojny niemiecko-sowieckiej wywieziono około 90 tysięcy osób, w tym rodziny wcześniej deportowanych.

Celem sowieckich władz było zniszczenie polskiej inteligencji, której obecność stanowiła przeszkodę w pełnej sowietyzacji zagarniętych ziem. W ramach represji, oprócz deportacji, dochodziło także do masowych mordów, takich jak zbrodnia katyńska.

Warunki panujące w miejscach zesłania były skrajnie trudne. Deportowani Polacy zmuszani byli do ciężkiej pracy w nieludzkich warunkach, co dla wielu oznaczało śmierć z wycieńczenia i chorób. Wiele rodzin nigdy nie wróciło do ojczyzny.

Dziś pamięć o ofiarach sowieckiego terroru pozostaje nie tylko świadectwem tragicznych losów Polaków, ale również ostrzeżeniem przed konsekwencjami totalitarnego reżimu. Wspomnienia tych wydarzeń wciąż żyją w świadomości potomków zesłańców, którzy dbają o zachowanie prawdy historycznej.

Źródło: przystanekhistoria.pl