(Fot. Pixabay)
15 lipca zakończyła się misja Ax-4, w której wziął udział polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski. Wraz z nim na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przebywali także Peggy Whitson (USA), Tibor Kapu (Węgry) i Shubhanshu Shukla (Indie). Po 18 dniach powrócili na Ziemię i rozpoczęli etap rekonwalescencji.
Lekarz Europejskiej Agencji Kosmicznej, Alessandro Alcibiade, który towarzyszył Uznańskiemu-Wiśniewskiemu przed, w trakcie i po misji, przyznał, że nawet krótkotrwały pobyt w Kosmosie powoduje zauważalne zmiany. - "Po powrocie na Ziemię najczęściej nie są w stanie samodzielnie chodzić, konieczna jest więc ich długa i intensywna rehabilitacja" - mówił lekarz misji IGNIS.
Mikrograwitacja zmienia wszystko
W warunkach braku grawitacji płyny ustrojowe przemieszczały się ku górnym partiom ciała, co skutkowało opuchniętą twarzą, zatkanym nosem, zawrotami głowy i dezorientacją. Objawy te zwykle ustępują po kilku dniach, ale niektóre efekty są bardziej trwałe. Przykładowo, organizm astronauty traci około 1-1,5 proc. masy kostnej miesięcznie i do 20 proc. masy mięśniowej podczas długich misji.
Układ krążenia także ulega reorganizacji - zmniejsza się objętość osocza, serce zmienia pozycję i kształt, a powrót do pionu po lądowaniu może skutkować zasłabnięciami. Dochodzi również do osłabienia układu odpornościowego, co zwiększa podatność na infekcje.
Jednym z poważniejszych problemów jest tzw. zespół neuro-okularny (SANS), który prowadzi do pogorszenia wzroku. Badania NASA wskazują na zmiany ciśnienia wewnątrzczaszkowego, które wpływają na kształt gałki ocznej. U części astronautów stwierdzono nieodwracalne pogorszenie widzenia po powrocie na Ziemię.
Ostatnie badania sugerują również, że długotrwały pobyt w Kosmosie może prowadzić do zmian epigenetycznych - dotyczących ekspresji genów. Niektóre z nich dotyczą naprawy DNA, odporności i metabolizmu. - "To może w przyszłości pomóc w leczeniu chorób takich jak rak czy osteoporoza" - zauważają naukowcy z projektów NASA Twins Study i Europejskiej Agencji Kosmicznej.
W przestrzeni kosmicznej dochodzi do przyspieszonego rozpadu czerwonych krwinek - hemolizy. U wielu astronautów wykryto objawy anemii. Choć ich organizmy kompensują to częściowo podczas pobytu na orbicie, po powrocie często nie są w stanie nadrobić strat wystarczająco szybko.
Z kolei ograniczony dostęp do świeżej żywności i brak światła słonecznego powoduje niedobory witamin, zwłaszcza B12 i D. Dlatego stosuje się suplementację oraz ścisłą kontrolę diety.
W przestrzeni poza Ziemią brakuje ochronnej atmosfery. Astronauci są więc narażeni na promieniowanie jonizujące, które może uszkadzać DNA i zwiększać ryzyko chorób nowotworowych. Z tego względu monitoruje się tzw. pogodę kosmiczną - aktywność Słońca - a w razie potrzeby załogi przenoszone są do lepiej osłoniętych części ISS.
Powrót do pełni sił trwa nawet kilka miesięcy. - "Moi pacjenci są ponadprzeciętnie zdrowi, ale w trakcie misji narażeni na ekstremalne, niebezpieczne warunki" - mówi Alessandro Alcibiade. Lekarz ESA porównuje swoją pracę do służby medycznej dla pilotów myśliwców. - "Bez takich ludzi wciąż żylibyśmy w epoce kamienia łupanego" - dodaje, odnosząc się do teorii o istnieniu tzw. genu odkrywcy.
Badania prowadzone na astronautach mają znaczenie nie tylko dla przyszłych misji - również tych planowanych na Marsa - ale także dla zrozumienia chorób i procesów starzenia się na Ziemi. To, co dziś testuje się w warunkach ekstremalnych, może w przyszłości znaleźć zastosowanie w medycynie cywilnej.
opolaninn: Napisał postów [2884], status [Szycha]
bzdury ! nikt nic nie wie bo nikt tam nie był !